Bireysel Emeklilik Sistemi birikim yapmak için doğru adres mi?

Geçtiğimiz günlerde Anadolu Hayat ve Emeklilik tarafından küçük birikim amaçlı olarak Bireysel Emeklilik Sistemi‘nin (BES) tercih edilebileceğini ima eden soru-cevap tarzında reklama denk geldik. Bu reklamın özellikle küçük birikimler yapmayı hedefleyen tüketicileri yanlış yönlendirdiğini düşündüğümüz için de bu makalenin konusu bir anda ortaya çıkıverdi.

Bireysel emeklilik, en basit haliyle katılımcılar adına fon alınmasıdır. Belki duymuşunuzdur;  BES için yönetilen hisse senedine dayalı emeklilik yatırım fonlarının 2011 performansı hayal kırıklılığı yarattı. 2.6 milyonu aşan katılımcı sayısıyla her geçen gün genişleyen BES’teki fonların büyük bölümünün son 1 yılda katılımcısına getiri sağlayamamış olması üzücü bir durum.

Ayrıca BES katkı paylarının sadece belli bir kısmı yatırıma yönlendirilebiliyor. BES’te her ay hesabınızdan veya kredi kartınızdan çekilen katkı paylarının azami yüzde 8’iyle sınırlı olmak üzere Yönetim Gideri Kesintisi, fon varlıkları üzerinden günlük azami yüzbinde 10 olarak kesilen Fon İşletim Gideri Kesintisi var.

2011 yılında BES’e başlamış birisi emeklilik yatırım fonunda hisse senedine dayalı bir fon tercih etmişse, BES yasal kesintileri ve yatırım yaptığı fonun düşen performansıyla beraber, birikim olarak kendisinin yatırdığından çok daha düşük bir tutara sahip olacaktır. Öte yandan aynı dönemde bir altın hesabı açıp, BES’e ödediği katkı payı kadar her ay altın almış olsaydı, %25 oranında bir kazanç söz konusu olacaktı.

Birkaç istisnai durum dışında Tuketicifinansman.net olarak küçük birikim amaçlı olarak Bireysel Emeklilik Sistemi’nin tercih edilmesini doğru bulmuyoruz. Konuyla ilgili yorumlarımızı alt başlıklar halinde sıralamaya çalıştık :

BES yönetim giderleri hesap işletim ücreti ayarında
BES sisteminde aylık ödenen 100 TL’lik bir katkı payından bir sigorta şirketi 6 TL yönetim gideri kesiyor (Bunda üst yasal sınır %8 ancak, bir inceleme yaptığımızda bu tutarda katkı paylarında ortalama %6 oranında bir katkı payı kesildiğini gördük). Bu rakamı bir seneye yaydığınızda 6 x 12= 72 TL’ye denk gelen yıllık bir tutar birikim ayırdığınız tutardan emeklilik şirketi tarafından kesiliyor. Bu tutar ortalama bir banka tarafından kesilen yıllık hesap işletim ücretine yakın bir miktar. Bankaların uyguladıkları hesap işletim ücretlerinin haksız olduğuna inanıyorsanız, bu ücrete yaklaşımınız ne olur bilemiyoruz. Fon yönetim ücreti, giriş çıkış aidatlarıyla beraber küçük birikimlerini değerlendirmek için BES’e giriş yapan bir tüketici için astarı yüzünden pahalıya geliyor.

BES alternatifleri bankalarda mevcut ancak bankalar farkında değil
kucuk birikimlerTEB tarafından yakın zamanda çıkartılan Marifetli Hesap veya onun muadili ING Bank’ın Turuncu Hesap uygulamalarında herhangi bir hesap işletim ücreti yok. Hatta bunlar bankacılık masraf ve ücretlerinin çoğundan arındırılmış ürünler. Yani giriş çıkış aidatları, fon yönetim ücreti bulunmuyor; çünkü bu hesaplar bir nevi vadeli hesap. Tamam BES’teki gibi vergi avantajı yok ama BES’te de belirlenen sürelerden önce ayrılmanız durumunda %15’lik bir stopaj sözkonusu.

BES’e alternatif olabilecek bu iki ürün, şu anda rekabet nedeniyle “hoşgeldin faizi” altında %11 civarında bir aylık getiri sunuyor. Ancak bu ürünlerin en büyük kusuru kredi kartı ile otomatik tahsilat imkanı bulunmaması. Bu iki banka da bu ürünü mevduat alternatifi olarak sunuyorlar. Oysa devir değişti, mevduat için yeterli birikime sahip tüketiciler pazarlık yapmaları durumunda şubelerden bu faiz oranlarının üstündeki oranları rahatlıkla alabiliyorlar.

BES’e bir kere girildiyse fon seçimine dikkat
BES’e bir kere dahil olunduysa o zaman emeklilik yatırım fonu tercihlerine dikkat edilmesi gerekiyor. BES en az 10 senelik bir taahhüt gerektiriyor. Bu açıdan bakıldığında fon seçiminde muhafazakar bir tercih yapılması en mantıklısı. Katkı payından yönetim gideri kesintisi düştükten sonra kalan tutarla alınan fonun en azından hisse senedi içermemesi gerek ki, bu şekilde yapılacak kesintileri bir nebze olsun telafi edilebilsin. Hisse senedi içeren fonlara yatırım yapılacaksa bunun için İMKB 100 endeks değerinin dikkate alınması gerekiyor. Yani şu an 51.000 üzeri endekste hisse senedine dayalı fon almak önemli riskler içerirken, 30.000 seviyesine inen bir endeks önemli fırsatlar sunabilir. Bize göre emeklilik yatırım fonlarında hisse senedi içerenlerde iki seneden fazla vakit geçirilmemesi gerekiyor.

Emeklilik yatırım fonlarında kıymetli metal fonlarının gelmesi yakın
Emeklilik yatırım fonlarının bu seneki performansını düşündüğümüzde, emeklilik şirketlerinin kıymetli metallere dayalı emeklilik yatırım fonlarını çıkartmak için daha fazla çaba sarf edeceklerine inanıyoruz.  Daha önce bunla ilgili başvurularda bulunmuş olsalar da, mevcut fonlarla da oldukça iyi satış sağladıkları için, fon çeşitliliği sunmak için gerekli onayların peşinde çok koşmadılar. Ancak geride bıraktığımız senedeki fon performansları açısından oldukça mutsuz bir müşteri kitlesiyle karşılaşacaklarından, bununla ilgili alabilecekleri düzeltici aksiyonları artıracaklarını düşünüyoruz. Bu açıdan kıymetli metallere dayalı emeklilik yatırım fonları önemli bir destek sağlayabilir.

BES birikimlerinizi altı ayda bir kontrol edin
Bu yazımızın birçok emeklilik şirketinin ve BES temsilcilerinin tepkisini çekeceğini biliyoruz, ancak bunlar bizim gördüklerimizden çıkardığımız tespitler. BES’in en büyük sorunlarından biri de BES temsilcilerinin çok hızlı değişmesi. BES yaptırdıktan 3 ay sonra size poliçeyi yapan müşteri temsilcisini o şirkette bulamıyorsunuz. Bu kadar sık bir değişim olunca, yeni gelen müşteri temsilcisinin öncelikle yeni satış yapma motivasyonuyla, mevcut veya kendine devrolan müşterilerini arayıp bilgilendirmek gibi bir eylemi gerçekleştirmesi mümkün olmuyor. Bu nedenle birikimlerinizi, fon dağılımınızın ne durumda olduğunu en az alt ayda bir kontrol etmeniz gerekiyor. Tek yapmanız gereken emeklilik şirketinizi arayarak bilgi edinmek. Bu bilgilere internet üzerinden erişmek de mümkün.

BES’e girmeden önce her türlü detayı öğrenin
BES, sosyal güvenlik sistemine alternatif değil, destek sağlayan bir sistem. Birikim yapıp ev alayım, otomobil alayım diyorsanız doğru bir araç değil. 100 – 250 TL arası katkı payları en yüksek yönetim ücretinin kesildiği bölge. Buna bir de giriş çıkış aidatları, fon yönetim ücretini eklerseniz birikimden çok emeklilik şirketine kaynak sağlıyormuş gibi bir durum oluşuyor. Bu yüzden küçük birikimler için, mevduata alternatif ücret ve masraflardan arındırılarak tasarlanan yatırım araçları daha doğru bir tercih. BES için ideal zaman 45 yaş üstü ve 700-800 TL civarında bir katkı payı. BES şirketleri ise satış için özellikle asgari katkı paylarının yer aldığı ürünleri satmaya çalışıyorlar, zira ürünlerin hitap ettiği kesim en yüksek masraf ücret ve kesintilerin yansıtıldığı kesim ve katılımcıların önemli bir kısmının sistem hakkında önemli bilgi eksiklikleri var.